Onderzoekslijnen

Het WetenschapsHuis GGz Breburg

GGz Breburg vindt innovatie middels toegepast wetenschappelijk onderzoek belangrijk. Binnen GGz Breburg vinden wetenschappelijk onderzoekers elkaar in het WetenschapsHuis: een netwerk van en voor onderzoekers, opgericht voor het stimuleren, professionaliseren en uitdragen van wetenschap en innovatie binnen de organisatie. Hierbij is het doel dat wetenschappelijk onderzoek en kennisdeling leidt tot innovatie en verbetering van onze behandelresultaten.

GGz Breburg maakt onderdeel uit van Geestdrift; een academische werkplaats binnen Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn aan de Universiteit van Tilburg. Hier werken wetenschappers en praktijkinstellingen structureel samen aan onderzoek. De promovendi zijn ondergebracht in Geestdrift. Bij wetenschappelijk onderzoek en bijbehorende processen trekken we ook samen op met collega’s die werkzaam zijn binnen het Wetenschapsbureau van de Brabant Academie (samenwerkingsverband van ggz-instellingen Reinier van Arkel, GGZ Oost Brabant, GGZ WNB en GGz Breburg).

Neem voor meer informatie contact op met Helene Andrea, secretaris van het WetenschapsHuis:
Email h.andrea@ggzbreburg.nl, tel. 06-12214798 (werkdagen maandag tm donderdag)

 

---

Overzicht onderzoekslijnen

---

 

1. Gecombineerde lichamelijke en psychische klachten

TOPGGz-afdeling Centrum Lichaam, Geest en Gezondheid
Doelgroep: patiënten met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK)
Onderzoeksteam 10 personen

Hoogleraar: prof. dr. Wijo Kop

Coördinatoren/contactpersonen: dr. Iman Elfeddali, dr. Arjan Videler, dr. Lars de Vroege

Onderzoeksthema’s:

1. Blended eHealth interventies
   - dagelijkse metingen via app t.b.v. ROM en shared decision making
   - ehealth-ondersteuning (bij shared decision making)
2. Ontwikkelen nieuw consultatiemodel
   - voor huisartsen en patiënten
   - voor behandelaren van patiënten met EPA (ernstig psychiatrische aandoeningen) en ALK
3. Innovatieve behandelingen
   - CGT (cognitieve gedragstherapie) + PMT (psychomotore therapie) bij volwassenen en ouderen met ALK
   - Cognitieve revalidatietherapie voor patiënten met ALK

Promotietrajecten:

• Functionele neurologische stoornissen (de vroegere ‘conversiestoornis’) (Tim van Dijl)
• KOPP / KOV op volwassen leeftijd bij ALK (Ingrid Brummelhuis)

Samenwerkingspartners onder andere:

• TOPGGz-afdelingen op ALK: Altrecht (Eikenboom) en Dimence
• James Lind Alliance en York University (UK)
• Elisabeth Tweestedenziekenhuis (ETZ)
• Erasmus MC en RU Groningen

Gehonoreerde Subsidieaanvragen:

Cognitieve gedragstherapie bij patiënten met ALK (Tilburg University)

---

---

2. Persoonlijkheidsstoornissen & Ontwikkelingsstoornissen

TOPGGz-afdeling PersonaCura
Doelgroep: ouderen met persoonlijkheidsstoornissen en/of autisme en/of ADHD
Onderzoeksteam 6 personen
Hoogleraar: prof. dr. Bas van Alphen
Coördinatoren/contactpersonen: dr. Arjan Videler, dr. Machteld Ouwens

Onderzoeksthema’s:

1. Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen
   - Schematherapie
   - Emotieregulatieproblematiek (VERS-Senioren)
   - GIT-PD bij ouderen
   - Psychodiagnostiek en leeftijdsneutraliteit
   - Klinische stadiëring
2. Autisme (en ADHD)
   - Psycho-educatie (voor senioren met ASS)
   - Partnergroep
   - Behandelgroep
   - Kenmerken van ouderen met late diagnose ASS

3. ADHD
- Psycho-educatie (voor cliënten en naasten)
- Behandelgroep

Promotietrajecten:
-  Emotieregulatieproblematiek bij ouderen (VERS Senioren; Erol Ekiz)
-  Positieve schematherapie voor ouderen (Loes van Donzel)

Subsidieaanvragen:

• Voorbereiding subsidieaanvraag schematherapie
• Subsidieaanvraag psycho-educatie voor ouderen - gehonoreerd
• Vanaf 2022 betaalde detachering Machteld Ouwens naar Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen (GIT-PD onderzoek)

Samenwerkingspartners onder andere:

• Mondriaan
• UvA
• Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen
• CASS 18+
• Viersprong
• NPI Arkin

---

---

3. Herstelondersteunende-, Intensieve- en Persoonsgerichte Zorg (HIP)

Zorggroep en doelgroep: Organisatie-breed met focus op Impact (EPA-clienten)
Onderzoeksteam 4 personen
Coördinatoren/contactpersonen: dr. Yolande Voskes, dr. Margot Metz

Onderzoeksthema’s:

1. Verplichte zorg, eigen regie en veiligheid
   - High Intensive Care (HIC) 3.0: doorontwikkeling, moeilijke situaties, drijfveren zorgverleners, invloed Wvggz
   - Wetsevaluatie Wvggz en WZD
2. Herstel, samen beslissen en samenwerken in de triade
   - - Active Recovery Triad (ART): implementatie, en effect op herstel
3. Herstellen van én in de triade: Bevorderen van de dialoog en samenwerking in de langdurige ggz
   - FACT for life? Herstel en uitstroom binnen FACT
   - Herstel binnen Respijthuis Frits
4. Gepersonaliseerde informatiebronnen bij samen beslissen en samen leren
   - Samen beslissen met ROM
   - Psychometrisch onderzoek naar o.a. I.ROC
5. Mentale Gezondheidscentra (MG)
   - Actieonderzoek en lange termijn resultaten
   - Deelonderzoeken (oa. Doelgroep ouderen, LVB, verandering zorgvraag/complexiteit doelgroep, samen beslissen bij Jeugd, ervaringen zorgprofessionals en werkplezier)
6. COVID-gerelateerd onderzoek, waaronder COFIT PSY/ onder andere:
   - Gevolgen van COVID19 op Herstel
   - Samen Beslissen rond leefstijl

Promotietraject: 

- Fact for life; welke factoren spelen een rol bij herstel en uitstroom binnen FACT? (Eva de Bruijn)

Samenwerkingspartners onder andere:

• SynQuest
• Amsterdam UMC
• CZ

Gehonoreerde subsidie-aanvragen:

• Herstellen van én in de triade: Bevorderen dialoog en samenwerking in de langdurige ggz (ZonMw)
• Samen beslissen met ROM op maat en in de keten (ZiN; zorginstituut Nederland)
• Actieonderzoek Samen Bouwen aan Mentale Gezondheidscentra (ZonMw)
• Budget vanuit SynQuest voor junior-onderzoeker
• COFIT PSY: gevolgen van COVID19 op herstel en Samen Beslissen rond leefstijl (ZonMW)

---

---

Overige onderzoeken
Onderzoek	Onderzoek door:	Contactpersoon WH/SAR en bijzonderheden
I Berry	Marga van der Poel, Judith Heidman, Perlita Marti	Mirjam Kouijzer Subsidie € 29.000,-
Medicatie  (vanuit Erasmus UMC)	Jeanne America	Mirjam Kouijzer
MBT early i.s.m. De Viersprong	Mirjam Kouijzer	Mirjam Kouijzer
Effectstudie slapende honden methode	Danny de Bakker	UVA Anneloes van den Broek
Het verloop van schaamte tijdens MBT bij patiënten met borderline problematiek	Femke van Raak	Helene Andrea
Hechting en VR	Francisco Steenbakker	Anneloes van den Broek
UP’s: Herstel in relatie tot hechting bij mensen met een psychose (wordt mogelijk ingepast in HIP-onderzoekslijn)	Danielle Burghouwt (en collega O.Brabant)	Ingrid Willems
Toegankelijkheid van zorg (ethisch filosofisch perspectief samenwerking met Erasmus MC)	Stefan Vermeulen (extern)	Ingrid Willems
Effectstudie CO-FIT 19	Dewi Bruins	Anneloes van den Broek, Lars de Vroege
Zingeving (klinieken care ouderen)	Dieuwertje de Moed	Margot Metz
ACT bij FACT	Sylvie Teurlings	Lars de Vroege

Gedeelde besluitvorming en klinische farmacologie

 Senior onderzoeker: prof. dr. Koen Grootens
 e-mail: onderzoek@reiniervanarkel.nl

Deze onderzoekslijn richt zich op het verhogen van de kennis op het gebied van farmacotherapeutische zorg en gedeelde besluitvorming in de zorg voor patiënten met ernstige psychische aandoeningen (EPA). Door de complexiteit en diversiteit van EPA zijn gepersonaliseerde behandeltrajecten nodig, waarover zeer zorgvuldig met patiënten gecommuniceerd en besloten moet worden. Echter, hoe gedeelde besluitvorming het beste kan plaatsvinden is nog onderwerp van debat en verdient nader onderzoek. Het is in veel situaties lastig om gedeelde besluitvorming goed vorm te geven in de EPA-zorg omdat er een variëteit aan fenomenen zijn die invloed hebben op het besluitproces, zoals het juridisch kader (verplichte zorg), (zelf)stigma, wilsonbekwaamheid, onvoldoende (prognostische) kennis, onvoldoende farmacologische kennis en de diversiteit en complexiteit van het netwerk rond een patiënt.

In deze onderzoekslijn worden elementen uit dergelijke praktijkdilemma’s gelicht en nader onderzocht met als doel kennis te leveren met relevantie voor de klinische praktijk. Het onderzoek wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met Tranzo (Tilburg School of Social and Behavioral Sciences) van Tilburg University. Koen Grootens is daar bijzonder hoogleraar op de leerstoel ‘Gedeelde besluitvorming bij de behandeling van patiënten met ernstige psychische aandoeningen’.

Voor meer informatie: Gedeelde besluitvorming en klinische farmacologie onderzoekslijn - Wetenschappelijk onderzoek - Specialismen - Reinier van Arkel

 

Trauma en herstel

Senior onderzoeker: prof. dr. Elisa van Ee
e-mail: onderzoek@reiniervanarkel.nl

Deze onderzoekslijn omvat onderzoek naar diagnostiek en behandeling van trauma en traumagerelateerde problematiek. Hoewel een post-traumatische stress-stoornis volgens de DSM-V gedefinieerd wordt door clusters van symptomen is er een groeiend bewustzijn dat mentale gezondheid meer is dan de afwezigheid van symptomen. Mentale gezondheid krijgt vorm binnen de context van relaties met anderen, de partnerrelatie, het gezin, de sociale setting en de maatschappelijke context. Dit is terug te zien in het herstel na traumatisch ervaringen. De wijze waarop een persoon met traumatische ervaringen de relaties in zijn sociale omgeving kan vormgeven hangt samen met de ontwikkelingsgeschiedenis enerzijds en beïnvloedt toekomstig functioneren anderzijds.

De onderzoekslijn probeert die interactie vanuit een integratie perspectief op de getraumatiseerde persoon en zijn of haar omgeving beter te begrijpen om zo de zorg voor deze mensen te verbeteren. Het onderzoek wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met het Behavioural Science Instituut van de Radboud Universiteit. Elisa van Ee is daar bijzonder hoogleraar op de leerstoel ‘Psychotraumatologie in ontwikkelingsperspectief’.

Voor meer informatie: Trauma en herstel onderzoekslijn - Wetenschappelijk onderzoek - Specialismen - Reinier van Arkel

 

Persoonlijkheidsproblematiek

 Senior onderzoeker: prof. dr. Paul van der Heijden
e-mail: onderzoek@reiniervanarkel.nl

Er is een toenemende belangstelling voor de diagnostiek van psychische problemen. Het inzicht dat psychische stoornissen niet goed te vangen zijn in categorale classificaties vraagt om een herbezinning van de visie op (de diagnostiek van) psychische kwetsbaarheden en veerkracht van cliënten in hun context.

Binnen de onderzoekslijn wordt een persoonlijke, wetenschappelijk onderbouwde en ontwikkelingsgerichte visie op psychische problemen en mogelijkheden ontwikkeld en onderzocht. De meeste aandacht gaat uit naar de vroegtijdige onderkenning van kwetsbaarheden en persoonlijkheidsproblematiek bij kinderen en jongeren. Het onderzoek wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met het Behavioural Science Instituut van de Radboud Universiteit. Paul van der Heijden is daar bijzonder hoogleraar op de leerstoel ‘Multidimensionele psychodiagnostiek gedurende de levensloop’.

Voor meer informatie: Persoonlijkheidsproblematiek onderzoekslijn - Wetenschappelijk onderzoek - Specialismen - Reinier van Arkel 

 

Herstelondersteunende netwerkzorg in de ggz

Onderzoeker: Koen Westen
e-mail: onderzoek@reiniervanarkel.nl

Deze onderzoekslijn omvat het onderzoek naar het werken in een netwerk van organisaties, professionals, cliënten en naasten ten behoeve van het welzijn van cliënten met (ernstige) psychiatrische aandoeningen. Vanuit een verpleegkundig en agogisch perspectief wordt ingezet op onderzoek ter bevordering van de positie van de cliënt en het herstelproces.

De onderzoekslijn biedt advies ten behoeve van het strategische programma Netwerkzorg van Reinier van Arkel waarin de doorontwikkeling van zorgmodellen cruciaal is. Speciale aandacht gaat uit naar het betrekken van studenten en jonge professionals in het verpleegkundig en sociaal agogisch domein ter verbetering van kwaliteit van zorg. Dit gebeurt in samenwerking met Avans Hogeschool en de praktijkopleiding tot VS GGZ. Afstudeeronderzoek wordt zo sterk verbonden met de dagelijkse praktijk.

Voor meer informatie: Herstelondersteunende netwerkzorg in de ggz onderzoekslijn - Wetenschappelijk onderzoek - Specialismen - Reinier van Arkel

Antisociaal gedrag en agressie

Deze lijn betreft onderzoeken naar de effectiviteit van agressie-regulatietherapie, de samenhang tussen trauma en agressie, de inzet van ervaringsdeskundigheid in de behandeling van agressie, de therapeutische relatie bij cliënten met een antisociale persoonlijkheidsstoornis, de attitude van behandelaren ten aanzien van cliënten met een antisociale persoonlijkheidsstoornis en de ontwikkeling van antisociaal gedrag bij jongeren. Er is samenwerking met de Maastricht University, TRanzo (Tilburg University), Erasmus MC, GGZ Breburg en het Landelijk Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen, middels het Platform Antisociaal gedrag.

Contactpersoon:

• Dr. Arno van Dam, klinisch psycholoog, Hoofd bureau zorgkwaliteit en innovatie GGZ WNB, email: a.vandam@ggzwnb.nl

Ouderenpsychiatrie

Binnen GGZ WNB wordt onderzoek verricht naar kwetsbaarheid bij ouderen in relatie tot depressie, somatiek en voeding. Er is samenwerking met de Universiteit van Groningen.

Contactpersoon:

• Matheus Arts, psychiater email: m.h.l.arts@umcg.nl

Depressie Expertisecentrum Kind & Jeugd

Elk jaar zijn 37.000 jongeren in Nederland depressief. Ze voelen zich somber, lusteloos en vinden hun leven nauwelijks de moeite waard. Het Depressie Expertisecentrum Jeugd van GGZ Oost Brabant helpt jongeren van 12-23 jaar die gevoelens om te buigen, zodat ze kunnen bouwen aan een lichter leven. Het Depressie Expertisecentrum Jeugd doet wetenschappelijk onderzoek naar innovatieve behandelingen in de geestelijke gezondheidszorg. Aan jongeren die bij ons in behandeling komen, kan dus worden gevraagd of ze willen deelnemen aan onderzoek naar het effect van zo’n nieuwe behandeling. Want uiteindelijk draait het maar om één ding: resultaat.

Onze ambitie: bewezen effect!

Er is op landelijk niveau nog weinig bekend over de effecten van behandelingen voor jongeren; daarom werkt het Depressie Expertisecentrum Jeugd actief mee aan wetenschappelijk onderzoek. We willen komen tot een bewezen effectief behandelprogramma, dat op maat kan worden aangeboden en de basis vormt voor landelijke richtlijnen.

Het Depressie Expertisecentrum Jeugd werkt op het gebied van onderzoek samen met verschillende universiteiten (Radboud Universiteit, Universiteit Utrecht, Erasmus Universiteit, Universiteit van Tilburg, Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit van Amsterdam), kenniscentra (Trimbos-instituut, 113 zelfmoord preventie), consortia (Academische werkplaats Jeugd Inside-Out, Consortium Angst en Depressie bij Jongeren) en andere zorginstellingen.

Contactpersonen:

• Coördinator wetenschappelijk onderzoek:
  Daan Creemers, email:  d.creemers@ggzoostbrabant.nl
• Senior onderzoekers:
  Yvonne Stikkelbroek, email: yaj.stikkelbroek@ggzoostbrabant.nl
  Sanne Rasing, email: spa.rasing@ggzoostbrabant.nl

 

Hersenletsel & Neuro-psychiatrie

https://hersenletsel.ggzoostbrabant.nl/over-ons/wetenschappelijk-onderzoek

Contactpersonen:

• Boudewijn Bus (coördinator onderzoekslijn), email: BAA.Bus@ggzoostbrabant.nl

Ernstige Psychiatrische Aandoeningen

Volgt nog.

Contactpersonen:

• Berry Pentermand ejm.Penterman@ggzoostbrabant.nl

Persoonlijkheidsstoornissen/Trauma

Trauma gerelateerde stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen zijn veel voorkomende stoornissen. Persoonlijkheidsstoornissen hebben een prevalentie van 10% in de algemene bevolking en 40-60% in S-GGZ. PTSS heeft een prevalentie van 3% in de algemene bevolking en  10-16% in de S-GGZ.  Beide stoornissen hebben een erg hoge ziektelast en sociaal maatschappelijke impact. Ze hebben een hoge co-morbiditeit met andere klinische stoornissen (angst, stemming, eetstoornis, verslaving) en kennen een hoog mortaliteitsrisico. 

Persoonlijkheidsstoornissen en traumagerelateerde problematiek werden tot vrij recent (eind jaren 90) als onbehandelbare stoornissen beschouwd. Wetenschappelijk gezien weten we inmiddels dat er diverse evidence based  behandelingen zijn,  zoals schematherapie, dialectische gedragstherapie, mentalisation based therapie, EMDR en (imaginaire) exposure, die effectief zijn gebleken bij de behandeling van PTSS en persoonlijkheidsstoornissen. Er is tot op heden echter weinig bekend over: 

• De optimale behandelduur, vorm en intensiteit van therapieën
• Wat de werkingsmechanismen van behandelingen zijn
• Welke behandeling werkt bij wie en waarom
• Effectiviteit van nieuwe behandelvormen en toepassing van bestaande behandelingen bij nieuwe groepen.

De ambitie van de onderzoekslijn persoonlijkheid en trauma is dan ook om door middel van toegepast wetenschappelijk onderzoek de kwaliteit van zorg en de mate van herstel van mensen met persoonlijkheid en trauma te verhogen. Deelname aan behandelingen die wetenschappelijk onderzocht worden bieden we aan een groot deel van onze cliënten aan. Op deze wijze profiteren cliënten direct van de laatste wetenschappelijke inzichten en ontvangen zij de best mogelijke zorg naar de laatste stand van de wetenschap. Door middel van wetenschappelijk onderzoek verbeteren en innoveren we ons zorgaanbod continu. Dit doen we door samen met diverse universiteiten onderzoek uit te voeren naar:

• Effectiviteit van (nieuwe) behandel interventies bij (nieuwe doelgroepen);
• Cliënt kenmerken die therapie succes voorspellen;
• Welke therapie vorm bij wie werkt en waarom;
• Werkingsmechanismen van behandelinterventies.

Contactpersoon:

• Onderzoekscoordinator: Nathan Bachrach, email:  N.Bachrach@ggzoostbrabant.nl

Eetstoornissen Spectrum Stoornissen

Binnen het Hoogspecialistisch Centrum voor Eetstoornissen vormt het biopsychosociale model de basis voor onderzoek. Dit omdat zowel psychologische, sociologische, (neuro)biologische en evolutionaire factoren van invloed zijn op het ontstaan en het verloop van eetstoornissen. De behandeling van eetstoornissen is complex en vereist een hoge mate van expertise. Eetstoornissen zijn ernstige ziektes met een hoge morbiditeit en mortaliteit. Anorexia nervosa en boulimia nervosa kennen de hoogste mortaliteit in vergelijking met andere psychiatrische ziekten. Dit verklaart waarschijnlijk de hoge exposure graad in de media. Er is een trend zichtbaar dat eetstoornissen op jongere leeftijd ontstaan. Ook komt er steeds meer aandacht voor chronische eetstoornissen en eetstoornissen die op latere leeftijd ontstaan. Deze brede patiëntengroep wordt ook binnen ons centrum gezien. Wij hebben de kans om onderzoek te doen naar al deze elementen gezien het feit dat we naast een deeltijdbehandeling over een kliniek beschikken.

Bio

Anorexia is niet alleen een puur psychische stoornis, maar ook een somatische (lichamelijke) ziekte. Wat de precieze invloed van biologische (o.a. metabole) afwijkingen zou zijn, is nog steeds onduidelijk. In 2018 is in het International Journal of Eating Disorders een artikel verschenen, geschreven door Mladena Simeunovic-Ostojic en Joyce Maas waarin een innovatief idee gepresenteerd wordt om richting te geven aan onderzoek naar biologische (metabole en genetische) factoren. Dit onderzoek is belangrijk om toekomstige (biologische) behandelingen van anorexia nervosa te ontwikkelen.

Psycho

Ons behandelaanbod als hoogspecialistisch centrum leunt op evidence based practice. Dit wil zeggen evidence based behandelingen, expertise én onderzoek. Om deze reden besteden we aandacht aan effectiviteits- en tevredenheidsmetingen van nieuwe, wetenschappelijk veelbelovende modules en therapieën zoals  therapie gericht op cognitieve rigiditeit, perfectionisme en compassie.  In samenwerking met onder andere de Universiteit van Tilburg en University of Applied Sciences Utrecht wordt er verder onder andere onderzoek verricht naar hechtingsproblematiek bij eetstoornissen en de behandeling van langdurig eetstoornispatiënten.  

Sociaal

Lichaamsontevredenheid is een centrale diagnostische factor bij boulimia nervosa en een subpopulatie van patiënten met anorexia nervosa. Daarnaast laat onderzoek zien dat lichaamsontevredenheid een belangrijke voorspeller is voor terugval. Wij doen daarom onderzoek naar een nieuwe behandeling die zich richt op internalisatie van het slankheidsideaal en integratie van PMT (psychomotorische therapie) in CBT-E (cognitive behavioural therapy – enhanced, voor eetstoornissen)

Een ander belangrijk thema is stigma. Niet alleen bij het brede publiek, maar ook bij professionals is onvoldoende bekend dat het hebben van een eetstoornis geen keuze is maar een serieuze ziekte die biologisch beïnvloed wordt. Als afdeling doen wij onderzoek naar deze laatste doelgroep om collega’s te kunnen helpen deze complexe ziekte, eigen reactie en organisatie van de zorg rondom eetstoornissen te begrijpen en indien nodig (co)behandelen.  

Contactpersoon:

• Onderzoekscoordinator: Mladena Simeunovic – Ostojic, email: m.simeunovic-ostojic@ggzoostbrabant.nl

 

Early Detection and Intervention Team

Contactpersoon:

• Onderzoekscoordinator: Paul de Bont,email: PAJ.Bontde@ggzoostbrabant.nl